Ticareti öğrenmek psikolojik bir süreçtir
Bir acemi ticaret yapmayı öğrenirken, belirli bir zihniyet geliştirme aşamalarından geçer.
Ticarette en sık karşılaşılan model, Gordon Training International tarafından geliştirilen dört aşamalı yetkinlik modelidir. Daha sonra bu model, “uyanış anı” olarak bilinen beşinci aşamayı içerecek şekilde uyarlandı. Aşağıdaki model, yeni bir yatırımcının ticareti öğrenirken karşılaştığı aşamaları açıklar.
Beş Aşamalı Ticaret Öğrenme Süreci
- Bilinçsiz Yetersizlik
- Bilinçli Yetersizlik
- Uyanış Bilinci
- Bilinçli Yetkinlik
- Bilinçsiz Yetkinlik
Bilinçsiz Yetersizlik
Bu aşama, yatırımcının bilgi eksikliğinin farkında olmadığı ilk aşamadır. Yeni başlayanlar genellikle bu aşamada ticaret platformunu indirir, hesap açar ve işlem yapmaya başlar.
Ancak, duygular bu süreçte en büyük etkiye sahiptir. Yeni başlayanlar, kısa sürede büyük kar elde etme düşüncesine kapılırlar.
Bu aşamada yatırımcılar iki farklı durumla karşılaşır:
- İşlemler yatırımcının aleyhine gelişir. Deneyimsiz oldukları için kayıpları izlemekle yetinirler. Bazen işlemleri kapatıp ters yöne girerek piyasayı yakalamaya çalışırlar, ancak başarılı olamazlar.
- Başlangıçta işlemler olumlu gider. Yatırımcılar yanlış bir güven hissine kapılır ve temel risk yönetimi becerileri olmadan büyük miktarlarda risk alırlar. Daha sonra, kazandıkları tüm karları kaybederler ve zarar ederler.
Her an yatırımcı başka bir aşamaya geçebilir veya ticareti tamamen bırakabilir.
Bilinçli Yetersizlik
Bu aşamada, yatırımcı bilgisinin yetersiz olduğunu fark eder ve ticareti öğrenmesi gerektiğini anlar. Daha fazla bilgi edinmenin ticaret başarısını artıracağına inanır. Yeni başlayanlar, makaleler, videolar, forumlar ve kitaplardan öğrendiklerini uygulamaya çalışır.
Bu dönemde yatırımcılar genellikle hızlı kazanç sağlama stratejilerine ve pahalı “uzman” tavsiyelerine yönelirler.
Sürekli kötü sonuçlar aldıktan sonra, yatırımcılar kayıplarını kötü bilgilere, yanlış stratejilere veya hatta aracı kurumlarına bağlarlar. Kendi hatalarını görmezden gelirler.
Bu aşama bireye bağlı olarak bir hafta ile birkaç yıl arasında sürebilir.
Yeni başlayanlar için bu aşama en tehlikelisidir.
Eğer bu aşamada olup olmadığınızı anlamak istiyorsanız, şu soruları kendinize sormalısınız:
- Bir ticaret günlüğü tutuyor muyum?
- Sisteme sadık kalıyor muyum? Geçmiş işlemlerimi inceliyor muyum?
- Neden işlemlerimi kapatıyor ve açıyorum?
- Kayıp işlemlerdeki sorumluluğum nedir?
Bu sorulardan herhangi birine hayır cevabı veriyorsanız, bu aşamada takılı kalmış olabilirsiniz.
Uyanış
Bu aşamada yatırımcılar başarılı ticaretin psikolojiye ve piyasaya yaklaşım şekline bağlı olduğunu fark ederler.
Bu noktada, piyasada neler olacağını tam olarak tahmin edemeyeceğinizi anlarsınız. Kazanılan ve kaybedilen işlemlerden oluşan bir ticaret serisi üzerinden para kazanabileceğinizi fark edersiniz. Ayrıca, disiplini korumanız ve sisteme bağlı kalmanız gerektiğini öğrenirsiniz.
Bu aşamada yatırımcı, sistemin gerektirdiği zamanlarda piyasaya giriş ve çıkış yapar. Duygularını göz ardı eder ve işlem kararlarını mantıklı bir çerçevede değerlendirir.
Bilinçli Yetkinlik
Bu aşamaya ulaşan bir yatırımcı artık kazanan işlemleri seçmeye çalışmaz, çünkü önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Duyguları, işlemlerinin zamanlamasını etkilemez, çünkü sistematik olarak hareket eder.
Yatırımcı bu aşamada hala duygulara maruz kalabilir, ancak disiplinini korumak için çaba göstermektedir. Ancak kayıplarla başa çıkmak daha kolaydır, çünkü ticaretin bir kazan-kaybet süreci olduğunu anlamıştır.
Bu aşamada en önemli unsur risk yönetimidir. Yatırımcının temel amacı, hızlı zengin olmayı değil, zaman içinde hesabını büyütmeyi sağlamaktır.
Eğer yatırımcı tecrübe kazanmaya devam ederse, son aşamaya geçebilir.
Bilinçsiz Yetkinlik
Bu aşamaya ulaşan yatırımcı, en fazla ticaret pratiğine sahip olandır. Artık işlemlerini neredeyse otomatik olarak yapabilir.
Disiplinli yaklaşım artık bir alışkanlık haline gelmiştir ve fazla çaba gerektirmez.