Birçok yeni yatırımcı, ticaret eğitimine başladığında büyük bir hata yapar. Temel veya teknik analiz becerilerini geliştirmenin tek başına başarıya götüreceğini düşünürler. Ancak, bir yatırımcının başarılı olmasını sağlayan en önemli beceri duygusal kontroldür. Duygular, ticaret sonuçları üzerinde en büyük etkiye sahiptir.

Ticarette Psikolojinin Rolü

Başarılı bir ticaret sadece tek bir işlemi gerçekleştirmekten ibaret değildir. Bir dizi işlem yapmak ve bir stratejiye bağlı kalmak gerekir. Bu yüzden, zarar dönemlerinde bile bir yatırımcının disiplinini koruması gerekir. Çoğu insan için en zor kısım budur. Duygular genellikle yatırımcıların mantıklı hareket etmelerini engeller.

Öfkeli olduğunuzda, sonradan sizi şaşırtan bir şey yapabilirsiniz. Sonuçlarından pişman olsanız bile, öfke anında kendinizi neredeyse çaresiz hissedersiniz. Böyle anlarda, bir daha yapmamaya söz verdiğiniz hataları bile tekrarlayabilirsiniz.

Bunun nedeni kişisel psikolojidir. Psikoloji, insanın duygularını ve düşüncelerini etkileyen bir faktördür. Dolayısıyla, sadece ticarette değil, hayatın diğer alanlarında da eylemlerimizi belirler.

Yeni yatırımcılar, duygusal durumları nedeniyle genellikle yanlış kararlar alır. Bu yüzden, duygusal kontrol başarılı ticaretin temel bir bileşenidir.

Konfor Bölgesi

Bir yatırımcı sakin ve duygularının etkisinde olmadığında, “konfor bölgesi” içindedir. Konfor bölgesinde, davranışlarınızı kontrol edebilir, mantıklı kararlar alabilir ve ticaret stratejinizi sistematik olarak takip edebilirsiniz.

Bazı yatırımcılar konfor bölgelerine hızlıca girerken, bazıları için bu daha zor olabilir. Ancak, herkes ticaret sırasında duygularını kontrol etmeyi öğrenebilir.

Tharp’ın Grafiği ve Psikolojinin Önemi

Dr. Van Tharp, ticaret sürecini üç kategoriye ayırarak incelemiştir. Bunlar, yatırımcıları farklı şekillerde etkileyen faktörlerdir. Önemi şu şekilde sıralanmıştır:

• Psikoloji (%60)
• Para Yönetimi (%30)
• Ticaret Stratejisi (%10)

Tharp’ın bakış açısına göre, bir kişinin psikolojisi ve ticaret zihniyeti en kritik başarı faktörleridir.

Tharp’a göre ticaret stratejisi en az önemli olan faktördür. Bu durum, ticaret stratejisi ne kadar başarılı olursa olsun, psikolojinin başarının anahtarı olduğunu gösterir.

Ticareti Etkileyen Duygular

Korku ve açgözlülük, ticaret sonuçlarını olumsuz etkileyen en temel duygulardır. Yatırımcıları ticaret planlarından sapmaya zorlar. Bu, intikam ticareti veya ego ticareti gibi sorunlara yol açabilir.

Aşağıda, benzer duyguların ticaret üzerindeki etkileri daha ayrıntılı ele alınacaktır.

Kayıp Korkusu Daha Büyük Kayıplara Yol Açar

Bir yatırımcı kayıplardan korkmaya başladığında, onları önlemeye çalışır. Ancak bu, genellikle kayıpların daha da artmasına neden olur.

Örneğin, bir yatırımcı, ticaret stratejisine göre 20 pip stop-loss belirleyerek bir pozisyon açar. Bu stop-loss seviyesi, temel ve teknik analizlere dayalı olarak mantıklı bir seviyedir.

Ancak, korkuya kapılan bir yatırımcı, işlem geçici olarak zarara girerse, işlemi erken kapatabilir. Örneğin, pozisyon 10 pip zarardaysa ve yatırımcı işlemi kapatırsa, aslında gereksiz bir kayıp yaşar. Oysa bu yalnızca küçük bir fiyat geri çekilmesi olabilirdi ve işlem kârla sonuçlanabilirdi.

Başka bir durumda, bir yatırımcı kazançlı bir pozisyonu erken kapatarak potansiyel kârını kaçırabilir. Eğer ticaret planına sadık kalsaydı, daha büyük bir kazanç elde edebilirdi.

Bu davranış, kazançlı stratejileri kaybettiren stratejilere dönüştürür çünkü yatırımcı, kayıp korkusu nedeniyle işlem planından sapar.

Açgözlülük, Daha Fazla Kazanma Arzusunu Tetikler Ama Tam Tersi Sonuçlanır

Bir yatırımcı açgözlülüğe kapıldığında, büyük kazanç elde etmek ister ve stratejisinden sapar.

Örneğin, ticaret stratejisine göre belirlenen kâr seviyesine ulaştığında pozisyonu kapatması gerekir. Ancak açgözlülük devreye girdiğinde, pozisyonu kapatmaz ve daha fazla kazanç elde etmeye çalışır.

Ancak şans dönebilir, kâr azalabilir ya da pozisyon zarara girebilir. Böylece, yatırımcı açgözlülük nedeniyle daha fazla kazanmak isterken, mevcut kârını da kaybeder.

Ego Etkisiyle Hareket Eden Yatırımcı Hatalarını Kabul Etmez

Bir yatırımcı egosunun etkisi altında kaldığında, hatalarını kabul etmez. Örneğin, bir işlem başarısız gittiğinde, stratejisine göre kapatmak yerine açık bırakabilir ve büyük kayıplar yaşayabilir. Çünkü hatasını kabul etmek istemez.

Başka bir durumda, başarılı bir işlem sonrası zarar yaşadığında, yeni bir fırsat aramak yerine, inatla önceki analizine güvenerek işlem yapmaya devam edebilir.

İntikam Ticareti

İntikam ticareti, yatırımcının kaybettiği parayı geri kazanmaya çalışmasıdır. Ancak bu durumda yatırımcı, net bir strateji olmadan işlem yapar. Her işlem daha fazla kayıpla sonuçlanır.

Ticarette Disiplinin Önemi

Duyguların etkisini önlemek için disiplin geliştirilmelidir. Disiplin, olayları objektif bir şekilde değerlendirmeyi sağlar. İşte bunu başarmanın bazı yolları:

Deneyimlenmiş ve Test Edilmiş Bir Strateji ile Ticaret Yapın

Ticaret stratejinize güveniyorsanız, piyasa baskısı altında daha sakin kalabilirsiniz. Eğer stratejiniz iyi test edilmemişse, şüpheye kapılırsınız ve korkuya yenik düşebilirsiniz.

Demo Hesapta Ticaret Yapın

Gerçek parayla işlem yapmaya başlamadan önce, demo hesaplarda stratejileri test etmek gerekir. Gerçek para kullanıldığında, yatırımcıya ek baskı uygulanır. Bu, negatif duyguların artmasına ve büyük kayıplara neden olabilir.

Riski Kabul Edin

Her işlemi kazanacağınız bir strateji yoktur! Herkes kayıplara hazırlıklı olmalıdır. Bir işlemin kârlı olmasını umabilirsiniz, ancak yeni yatırımcılar kayıplar yaşadıklarında daha yoğun duygular hissederler. Kârlı bir yatırımcı ise kayıpları normal kabul eder ve bir sonraki işleme geçer. Korku ve açgözlülüğün gelecek kararlarını etkilemesine izin vermez.